talander en tallander

Publicatiedatum 13 maart 2019, 21:20

Wat hebben Talander en Tallander met elkaar gemeen? Niets.
Tallander is een jongensnaam die ik tot een kleine week geleden niet kende. De naam bleef haken door die ene meer dan in Talander.

Talander was een “cursus” rond klank en taal, eenmalig gehouden in Groningen. Niet zo officieel, maar wel leuk. Een van de docenten was de voordrachtkunstenaar Johannes Kempkes, en er was ook enkele keren een filmregisseur.
Hij begon een van de ochtenden te praten over rust, stilte, het lawaai van onze moderne tijd. Zijn betoog ging langzaam over in een verhaal dat zich in de Middeleeuwen, of misschien wel wat later, afspeelde. Hoe hij het voor elkaar kreeg weet ik niet meer, maar Hans – zo heette hij – kreeg het voor elkaar om ons uit de weldadigheid van zijn verhaal te verschrikken door met stem en intonatie een paard en wagen over hobbelstenen te laten te laten rijden. Opdat we wisten dat het in die tijd niet alleen maar rustig en stil was.
Het leek wel op Göran Tunström, ooit op bezoek bij het Scandinavisch Instituut om over zijn romans en zichzelf te praten. Gastcollege heette dat. Hij las een passage waarin Selma Lagerlöf opeens met paard en wagen ergens kwam aanrijden. De wagen waarin Selma zat maakte, afgaand op Tunströms volume, heel veel lawaai.

Zo af en toe dartelt Talander weer uit mijn geheugen omhoog. De laatste keer dat dit gebeurde was tijdens de snuffelcursus klassieke muziek (die nu Discover the classics heette.) Tijdens een van deze avonden kwam het Klarinetconcert van W.A. Mozart ter sprake. En toen was daar opeens Talander weer. Hoewel?

Op een van de ochtenden hadden we ons bezig gehouden met een gedicht van Paul van Ostaijen, “Nachtelijke optocht”. Ik vertelde erover aan H. en liet hem het gedicht lezen. Hij reageerde verontwaardigd en zijn verontwaardiging betrof het laatste deel van het gedicht:

Lansgekletter
muziekgeschetter geschetter van klare klarinetten helder gekletter van klare klarinetten helder gekletter klarinettegeschetter
Stappen op straat stappen breken de straat stramme stappen breken de straat
horizontaal
vertikaal
vooral diagonaal lampen lichten kadans klare klarinetten dansen in de lansedans klarinetten lampen en lansedans
transparant

Het was het “geschetter van klarinetten” dat zijn verontwaardiging losmaakte, het “helder gekletter van klare klarinetten”. Dat kon helemaal niet, klarinetten schetterden niet en van klare klarinetten kon je al evenmin spreken. Ik had geen idee. Tot op dat moment had ik nog nooit een klarinet in z’n eentje gehoord. Daarin werd vrij snel verandering gebracht – de eerste de beste keer dat er een klarinetsolist in de Oosterpoort te horen zou zijn, gingen we luisteren. H. had wel een beetje gelijk.
Hoeveel later het was dat Mozarts Klarinetkwintet uitgevoerd werd in de Kleine Zaal, weet ik niet meer. Wel dat Sabine Meyer meespeelde en dat we in de pauze de Oosterpoort uitslopen. Er hoefde voor ons geen vervolg te komen. De man de ons onze jassen moest geven (het was winter en koud buiten) begreep er niets van.

Eigenlijk was het dus niet Talander waaraan ik dacht.

Toen leek Talander een verzonnen woord. Mijn Van Dale kent het ook nu niet (maar die is, voor een woordenboek, al op leeftijd … bijna vijftien). Woordenboek.nl heeft geen weet van talander.
Er is wel een Vrije School, in Sittard, die Talander heet. En een rijschool. En een garage/ autobedrijf.

Ik ben nu wel benieuwd hoe de Sittarder Vrije School aan zijn naam komt.

Muziek